تاثیر عسل در محافظت از بدن در مقابل آلودگی هوا

رابطه عسل و آلودگی هوا موضوعی‌ست که در این مقاله به آن می‌پردازیم. شاید در نگاه نخست، این ارتباط کمی برایتان غریب باشد. اما در ادامه به طور کاملا علمی به این مبحث می‌پردازیم. آلودگی هوا یکی از اصلی‌ترین معضلات زیست‌محیطی در دنیای معاصر است. این پدیده تاثیر مستقیمی بر سلامتی انسان بر جای می‌گذارد. جالب اینجاست که با توسعه اقتصاد و صنعت، روز به روز شاهد افزایش آلودگی هوا در سطح شهرها و مناطق اطراف آن هستیم.

به همین جهت بیشتر شهرنشین‌ها دچار مشکلات تنفسی، قلبی و سرطان می‌شوند. در میان این بیماری‌ها، سرطان بیشترین آمار ابتلا را در شهرهای آلوده جهان به خود اختصاص داده است. از این رو نرخ مراجعه به پزشکان و تجویز داروهای گران‌قیمت و در بیشتر مواقع غیرموثر رو به افزایش است. در طول دو دهه گذشته، دنیای پزشکی به دنبال داروهای طبیعی و جایگزین برای این معضل بزرگ قرن بوده است. داروهایی که اثرات پایداری را بر روی بیماران بر جای بگذارد. استفاده از عسل یکی از جایگزین‌های بسیار موثر برای مقابله با آثار آلودگی هوا بر سلامتی انسان و مقابله با سرطان به شمار می‌رود.

شهرهای آلوده جهان

آلودگی هوا یک مسئله جهانی‌ست. اما این پدیده در کشورهای در حال توسعه بیش از هر جای دیگری مشاهده می‌شود. این امر بیشتر به خاطر ضعف در کنترل استاندارد آلودگی‌های محیطی‌ست. بنابراین ضعف موجود، باعث تشدید آلودگی هوا و در نتیجه به خطر افتادن سلامت جامعه می‌شود. در شهرهایی که به عنوان “آلوده‌ترین‌ها” شناخته می‌شوند، تراکم جمعیتی بالایی ساکن هستند. این تراکم را در کنار فعالیت‌های اقتصادی و ازدحام وسایل نقلیه در نظر بگیرید. علاوه بر این، شرایط جغرافیایی حاکم در منطقه نیز بر میزان این آلودگی‌ها اضافه می‌کند. برای مثال عدم وجود بادهای دائمی و محاصره شهر در بین کوه‌ها بر حدت و شدت آلودگی هوا می‌افزاید. باید توجه داشت که آلودگی هوا در یک شهر، متوقف در همان شهر نیست. بلکه این آلودگی به سایر مناطق همجوار و یا دورتر نیز نفوذ می‌کند.

معمولا کشورهای در حال توسعه به لحاظ گسترش فعالیت‌های صنعتی، جزو آلوده‌ترین مناطق دنیا از نظر آب و هوا به شمار می‌روند. بیشتر این کشورها در جنوب، شرق و جنوب شرق آسیا قرار دارند. از این رو شهرهای لاهور و پیشاور در پاکستان، داکا در بنگلادش، دهلی نو، مظفرنگر، پاتنا، قاضی‌آباد و هاپور در هندوستان، دَمام در عربستان سعودی و بغداد در عراق از آلوده‌ترین شهرهایی جهان هستند. شهرهای صنعتی در ایران نیز از بالاترین شاخص‌های آلودگی هوا برخوردار هستند. شهرهای تهران، اصفهان، تبریز و اراک همواره در راس شهرهای آلوده ایران قرار دارند. مازوت‌سوزی در چند سال گذشته بر حجم این آلودگی افزوده است. به نظر می‌رسد وضعیت شهرهایی مانند اصفهان به خاطر وضعیت جغرافیایی خاص خود، بر دامنه معضل آلودگی هوا در این شهر مرکزی افزوده است.

تاثیر آلودگی هوا بر سلامت انسان

آلودگی هوا، جدی‌ترین تهدید برای محیط زیست و سلامتی انسان است. از این رو بهبود کیفیت هوا بر سلامت جسمی و روحی انسان تاثیر بسزایی بر جای می‌گذارد. در واقع با هر نفسی که می‌کشیم، ذرات ریزی را استنشاق می‌کنیم. این ذرات می‌تواند در ریه‌ها، قلب و مغز ما مشکلات حادی و مختلفی را ایجاد کند. به طوری که قرارگیری طولانی‌مدت در معرض هوای آلوده باعث ایجاد مشکلات جبران‌ناپذیری مانند سرطان ریه و مشکلات مربوط به رشد در کودکان می‌شود.

آلاینده‌های هوا نظیر دی اکسید نیتروژن و دی اکسید گوگرد باعث افزایش علائم بیماری تنفسی آسم، بیماری‌های قلبی و عروقی و در نتیجه مرگ زودرس می‌شوند. بر اساس آمارها، ۱۶ درصد مرگ‌ و میرهای ناشی از سرطان ریه، ۱۱ درصد مرگ‌های ناشی از بیماری انسداد مزمن ریه، ۲۹ درصد بیماری‌های قلبی و ۱۳ درصد مرگ‌های ناشی از عفونت تنفسی در اثر استنشاق هوای آلوده رخ می‌دهد. در یک مطالعه (۲۰۲۲) مشخص شده است که ارتباط معناداری میان بروز بیماری پنوموکوکی و قرارگیری در معرض هوای آلوده وجود دارد. این بیماری باعث ایجاد مننژیت باکتریایی می‌شود (منبع).

عسل و آلودگی هوا

آلودگی هوا بر امنیت غذایی نیز تاثیری بسزا دارد. باران اسیدی یکی از عوارض آلودگی هواست. این پدیده ناشی از آزاد شدن دی اکسید گوگرد و اکسیدهای نیتروژن است. این مواد با بخار آب موجود در جو دچار واکنش شده و باعث ایجاد باران اسیدی می‌شود. باران‌های اسیدی بر موجودات زنده و جنگل‌ها تاثیرات به شدت منفی می‌گذارند. از طرف دیگر باران اسیدی باعث ایجاد رواناب‌ در مناطق کشاورزی شده و آلودگی مواد غذایی را به دنبال می‌آورد. بر اساس تخمین‌ها هر ساله ۳/۷ میلیون خانوار تحت تاثیر محصولات کشاورزی آلوده قرار می‌گیرند. از این رو ۶/۷ درصد از کل مرگ و میرهای جهان مربوط به مشکلات ناشی از آلودگی هواست.

تا کنون مطالعات علمی متعددی در مورد ارتباط میان مصرف عسل و آلودگی هوا انجام شده است. در یک مطالعه مشخص شد که افرادی که به مدت دوازده هفته از عسل خام و ارگانیک استفاده کرده بودند، نسبت به افرادی که از عسل استفاده نکردند، سطح استرس اکسیداتیو و کمتری را تجربه کردند. این مطالعه نشان داد که عسل باعث عملکرد بهتر ریه‌ها می‌شود. در مطالعه دیگر، مصرف عسل باعث افزایش اثر محافظتی از قلب در مقابل آلودگی هوا شد. بر این اساس خطر حمله قلبی و مغزی در این افراد کاهش یافت.

خاصیت آنتی‌اکسیدانی عسل

عسل از گذشته‌های دور تا کنون به عنوان یک داروی درمانی شناخته می‌شود. در چند دهه گذشته، مطالعات بی‌شماری در مورد خواص درمانی عسل انجام شده است. این مطالعات شامل طیفی از آزمایش‌های ضددیابتی، ضدویروسی، ضد تومور، بهبوددهنده زخم و ضد رادیکال آزاد است. تعدادی از مواد موجود در عسل عبارتند از فلاونوئیدها، ترکیبات فنولی و اسیدهای فنولیک. این مواد شامل کاتالاز، آپیژنین (Apigenin)، جنیستئین (Genistein)، پراکسید هیدروژن، کریزین (Chrysin)، کامفرول (Kaempferol)، سید سیرینگ (Syringic Acid)، لوتئولین (Luteolin)، ویتامین سی، سید کافئیک (Caffeic Acid)، گلوکز اکسیداز و برخی دیگر از مواد آنتی اکسیدانی‌ست.

به طور کلی آنتی اکسیدان‌ها در تقویت سیستم ایمنی بدن و مقابله با رادیکال‌های آزاد نقش مهمی را ایفا می‌کنند. از این رو از عسل به عنوان یک ماده ضدسرطان یاد می‌شود. چرا که با ترکیبات آنتی اکسیدانی خود، فعالیت‌های رادیکال‌های آزاد بدن را خنثی می‌کند. بنابراین عسل از ناپایداری بدن در سطح سلولی جلوگیری می‌کنند. رادیکال آزاد در اثر فرآیند متابولیسم در بدن ایجاد می‌شود. این ملکول‌ها منشا ایجاد انرژی در بدن هستند. این ملکول‌ها علاوه بر متابولیسم طبیعی در بدن، در اثر مجاورت بدن در مقابل مواد سرطان‌زا نیز ایجاد می‌شوند.

هوای آلوده یکی از عوامل ایجادکننده سرطان است. بنابراین با تولید رادیکال آزاد در مجاورت هوای آلوده، بدن وارد فاز جهش سلولی می‌شود. به عبارت دیگر رادیکال آزاد در سطح دی ان ای (DNA) به سلول آسیب می‌زند. بنابراین یکی از راه‌های جلوگیری از سرطان، دوری از هوای آلوده و یا به کارگیری مواد مغذی مناسب برای مقابله با رادیکال‌های آزاد است. عسل طبیعی حاوی آنتی‌کسیدان‌های فراوانی‌ست. از طرف دیگر، عسل خام و طبیعی حاوی مقادیری گرده است. گرده گل مواد اصلی سازنده ژله رویال است. ژله رویال تنها غذایی‌ست که ملکه کندو از آن تغذیه می‌کند. این فرآورده حاوی ترکیبات فلاونوئیدی فراوانی‌ست. بنابراین می‌تواند از بدن در مقابل التهاب محافظت کند.

در روزهای آلوده سال از عسل استفاده کنید

معمولا در فصل پائیز، آلودگی هوا به اوج خود می‌رسد. در این روزها بهتر است که از ترددهای غیرضروری در سطح شهر خودداری کنید. هرگز در محیط‌های روباز پیاده‌روی یا دوچرخه‌سواری نکنید. در محیط منزل از دستگاه تصفیه هوا استفاده کنید. اما در صورتی که مجبور به ترک منزل هستید، سعی کنید مصرف عسل را در سبد غذایی روزانه خود قرار دهید. دقت کنید که عسل شما حتما عسل خام و طبیعی باشد. مراقب خرید عسل‌های تغذیه‌ای و آزمایشگاهی در فروشگاه‌های زنجیره‌ای باشید. چرا عسل‌های تقلبی فاقد هر گونه مواد آنتی‌اکسیدانی بوده و مصرف آنها ممکن است باعث ایجاد مشکلات دیگری برای بدن شما شود. در ادامه چندین روش برای استفاده از عسل در روزهای آلوده سال توضیح می‌دهیم.

یکی از معمول‌ترین راه‌ها مصرف عسل به صورت خام است. به این ترتیب که هر روز سه تا چهار قاشق غذاخوری عسل با فاصله ۴ ساعت نوش جان کنید. روش دیگر مصرف عسل با چای سرد یا آب ولرم است. عسلاب به درمان عفونت‌های مجاری ریه و بهبود تنفس شما کمک می‌کند. توصیه می‌کنیم مقداری عسلاب همراه خود و در داخل فلاکس به همراه داشته باشید. در محل کار خود و به فاصله چند ساعت یک بار، یک استکان از این مایع شفابخش مصرف کنید. مسلما در بهبود عملکرد دستگاه تنفس شما بهترین کارایی را خواهد داشت.