عسل اکالیپتوس از عسل‌های دارویی معروف در سطح جهان است. این عسل بیشتر در استرالیا، ایالات متحده آمریکا و آمریکای جنوبی تولید می‌شود. رنگ این عسل، کهربایی روشن تا کهربایی تیره است. طعم آن تند و متمایل به ترشی‌ست. بوی این عسل به وضوح مشخص‌کننده دارویی بودن آن است. از مشخصات شیمیایی این عسل بالا بودن پروئین در ترکیب آن است. تاثیر این عسل به ویژه در درمان آنفلوآنزا و اختلالات تنفسی مانند برونشیت و آسم بسیار مشهود است. در برخی از مناطق جهان از عسل اکالیپتوس برای درمان اختلالات ادرای و سنگ کلیه نیز استفاده می‌کنند.
گیاه اکالیپتوس
اکالیپتوس گیاهی از خانواده موردیان (Myrtaceae) است. حدود ۷۰۰ نوع اکالیپتوس در سطح جهان وجود دارد. این گیاه از جمله گیاهان مناطق گرم جهان است. این گیاه بومی کشور استرالیاست. از این جهت، بیشترین گونه‌های اکالیپتوس در این کشور یافت می‌شود. حدود سه چهارم جنگل‌های استرالیا را انواع اکالیپت (Eucalypts) تشکیل می‌دهد. به گونه‌های مختلف اکالیپتوس، اکالیپت می‌گویند. اکالیپتوس در بیشتر کشاورزی به صورت زراعی کاشت می‌شود. پوست اکالیپتوس، صاف و در عین حال سفت است. در برگ‌های اکالیپتوس، غده‌های روغنی وجود دارد. همین عامل باعث استخراج روغن از اکالیپتوس می‌شود. میوه این گیاه به مانند یک کپسول (Gumnut) است. اکالیپتوس برای تثبیت وضعیت اکولوژیکی مناطق بیابانی بسیار حائز اهمیت است.
عسل دارویی و درمانی
عسل ماده‌ای ویسکوز و فوق اشباع از قندهای طبیعی‌ست. این ماده بسته به نوع شهد گل‌ها و ترشحات گیاهان، طعم‌ها، رنگ‌ها و خواص متفاوتی دارد. عسل در دو نوع تک گل و چند گل تولید می‌شود. به عبارت دیگر در صورتی که عسل عمدتا از شهد یک گیاه تولید شده باشد، به آن عسل تک گل یا تک گیاه می‌گویند. از این دسته عسل‌ها می‌توان به عسل اکالیپتوس، عسل گون، عسل آویشن و عسل رازیانه اشاره کرد. عسل چند گیاه یا چهل گیاه نیز از ترکیب شهد چندین گیاه در یک منطقه تولید می‌شود. عمده‌ترین عسل‌های موجود در بازار را عسل‌های چهل گیاه تشکیل می‌دهند. اما اهمیت عسل تک گیاه بیشتر به خاطر خواص دارویی آن است. گیاهان دارویی از جمله‌های داروهای خانگی هستند که از قدیم مورد استفاده قرار می‌گیرد. بیشتر افراد در آشپزخانه‌های خود، قفسه‌ای یا کشویی برای داروهای گیاهی دارند.
معمولا مردم برای درمان بیماری‌ها و اختلالات عمومی مانند سرماخوردگی، سرفه، زخم، سوختگی و عفونت به این گیاهان مراجعه می‌کنند.با ظهور پزشکی مدرن، استفاده از داروهای گیاهی تحت تاثیر داروهای شیمیایی قرار گرفت. تا اینکه در چند دهه اخیر با انجام مطالعات گسترده بر روی مکمل‌های دارویی، گیاهان و مواد دارویی طبیعی به راس اخبار آزمایشگاه‌های معتبر جهان بازگشت. بی‌شک عسل یکی از مهمترین مکمل‌های دارویی و به نوعی شبه‌دارو به شمار می‌رود. به عبارت دیگر عسل گل سرسبد داروهای خانگی‌ست. از دوران باستان به این طرف، مردم از فواید دارویی عسل بهره‌مند می‌شود. نخستین اشارات به عسل و استفاده دارویی از آن به تمدن سومر (هفت هزار سال قبل) برمی‌گردد. این مردمان عسل را تبدیل به پماد کرده و در فرآیند درمان استفاده می‌کردند.
مشخصات عسل اکالیپتوس
رنگ عسل اکالیپتوس در مقیاس Pfund از کهربایی بسیار روشن (۵۱-۳۵) تا کهربایی روشن (۸۵-۵۱) متغیر است. بعضا کهربایی روشن اکالیپتوس به رنگ سبز متمایل می‌شود. معمولا محتوای پروتئین‌های عسل اکالیپتوس، حدود ۰/۹ تا ۱/۲۴ درصد است. این میزان نسبت به سایر عسل‌های تک گل مانند مرکبات بالاتر از میانگین است. طعم عسل اکالیپتوس متنوع است. عمده‌ترین طعم این عسل ما بین شور و ترش و شیرین است. بسیاری از افراد هنگام خوردن این عسل، نوعی طعم دارویی را حس می‌کنند. تمایل به تبلور در عسل اکالیپتوس بالاست. از این رو بعد از مدتی از حالت روان و مایع درآمده و کریستال‌هایی بر روی عسل دیده می‌شود.
اهمیت عسل اکالیپتوس
مناطق ساحلی جزو مناسب‌ترین مکان‌ها برای تولید عسل اکالیپتوس است. از این رو سواحل کالیفرنیا، استرالیا و مدیترانه از بهترین مکان‌های تولید این عسل به شمار می‌روند. برخی از عسل‌ها محصول گیاهان دارویی هستند. از این رو به عنوان عسل درمانی و دارویی مشهورند. از این عسل‌ها می‌توان به عسل آویشن و عسل اکالیپتوس اشاره کرد. این عسل‌ها، خواص دارویی آویشن و اکالیپتوس را به ساختار و بافت عسل منتقل می‌کنند. بنابراین علاوه بر مواد قندی، حاوی خواص دارویی گیاه مبدا خود هستند. به عبارت دیگر عسل وسیله‌ای برای انتقال خواص دارویی گیاهان به فرد بیمار است.
از این رو علاقه به عسل‌های تک گل یا تک گیاه مانند اکالیپتوس برای درمان برخی از اختلالات و بیماری‌ها رو به افزایش است. عسل اکالیپتوس از نظر دارویی و طعم و عطر ویژه آن، جزو دارویی‌ترین عسل‌ها جهان به شمار می‌رود. در مصارف خانگی از این عسل عمدتا در ساخت سس و دیپ استفاده می‌شود. این درخت نیاز زیادی به آب ندارد. بنابراین می‌تواند در مناطق بی‌بهره از آب به رشد خود ادامه دهد. اکالیپتوس بومی کشور ایران نیست. اما در مناطقی مانند هرمزگان، خوزستان، فارس و شرق استان اصفهان (خور و بیابانک) شاهد رشد این درختان هستیم. به همین خاطر هر ساله مقداری عسل اکالیپتوس در کشور ایران تولید می‌شود.
اصالت‌سنجی عسل اکالیپتوس
اکالیپتوس از ویژگی‌های شیمیایی یا فیتوکمیکالی (Phytochemicals) منحصربه‌فردی برخوردار است. در همین راستا در سال‌های اخیر، مطالعات فراوانی بر روی خواص عسل اکالیپتوس انجام شده است. عسل‌های دارویی مانند اکالیپتوس جزو گران‌ترین عسل‌های موجود در بازار هستند. به همین خاطر از طرف کشاورزان و تجار مورد توجه ویژه قرار می‌گیرد. متاسفانه به هر میزان که عسل از نظر دارویی اهمیت داشته باشد، تقلب در آن حوزه رو به افزایش می‌گذارد. از این رو تشخیص اصالت عسل از مهمترین بخش‌های صنعت عسل به شمار می‌رود. امروزه تعیین کیفیت عسل بر اساس دو شاخص انجام می‌شود. یکی از جنبه اصالت مراحل تولید و بسته‌بندی و دیگری از جنبه اصالت گیاه‌شناسی و پالینولوژی. اصالت مراحل تولید شامل ویژگی‌های ارگونولپتیک (Organoleptic Characteristics) و ویژگی‌های شیمیایی (Chemical Properties) است.
در شاخص ارگونولپتیک، کارشناسان باتجربه از روی علائم وسکوزیته عسل، بو و طعم آن تا حدود زیادی پی به اصالت عسل می‌برند. اما مشخصات شیمایی در آزمایشگاه و توسط کیت‌های بخصوصی مورد آزمایش قرار می‌گیرد. در این زمینه، عسل از نظر آنزیم‌هایی مانند دیاستاز و اینورتاز، پرولین، هیدروکسی متیل فورفورال، ساکارز و سایر شاخص‌ها مورد بررسی قرار می‌گیرد. اما امروزه در کنار این دو شاخص، از شاخص مهمی دیگری نیز به نام پالینولوژی (Palynological Analyses) استفاده می‌کنند. در این روش، دانه‌های گرده و اسپورهای موجود در عسل برای تعیین اصالت منشا گیاهی و جغرافیایی عسل مورد آزمایش قرار می‌گیرد.
خواص عسل اکالیپتوس
عسل اکالیپتوس برای مقابله با سرماخوردگی، آنفلوآنزا و اختلالات تنفسی مانند برونشیت (Bronchitis)، آسم (Asthma) و سرفه‌های ناشی از آلرژی بسیار مفید است. این عسل با کاهش میزان مخاط مجاری تنفسی و احتقان بینی به بهبود تنفس و سرفه کمک می‌کند. این ویژگی به ویژه در بهبود سرفه‌های شبانه کودکان بسیار موثر است. میزان ویتامین‌های C و B9 به اندازه‌ای‌ست که باعث تقویت سیستم ایمنی بدن می‌شود. از طرف دیگر وجود ویتامین B در ترکیب این عسل، باعث افزایش انرژی‌زایی عسل اکالیپتوس می‌شود. این عسل در مقابله با مشکلات ادراری مانند سیستیت (Cystitis)، نفریت (Nephritis) و سنگ کلیه (Kidney Stone) و ضدعفونی مجاری ادراری موثر است.
نقد و بررسی‌ها
هنوز بررسی‌ای ثبت نشده است.